Câu Chuyện Thầy Lang: Viêm Gan B

BS Nguyễn Ý Đức

 Theo Trung Tâm Kiểm Soát Bệnh CDC, người Mỹ gốc Á Châu và Các Đảo Thái Bình Dương chỉ chiếm 5% dân số Hoa Kỳ nhưng tỷ lệ bị bệnh Viêm Gan B mãn tính lên tới hơn 50% trong tổng số người đang sống với bệnh này. Mặc dù có tỷ lệ bệnh cao, nhưng đa số các cư dân này chưa được thử nghiệm coi xem có bị bệnh và không biết là mình bị bệnh. Lý do là đa thiếu hiểu biết hoặc hiểu nhầm về bệnh cũng như do trở ngại ngôn ngữ. Hậu quả là họ thường bị một trong những biến chứng trầm trọng là Ung Thư Gan. CDC cũng cho hay, 70% sắc dân này sanh ra hoặc có cha mẹ đã sinh sống ở các quốc gia có dịch bệnh Viêm Gan B.

Tại Việt Nam, theo thống kê của Tổ Chức Y tế Thế Giới, số người bị Viêm Gan B lên tới 10 triệu và là vấn đề sức khỏe rất quan trọng. Thêm vào đó, việc chích ngừa Viêm gan B cũng như điều trị tại đây vẫn còn ở mức hết sức giới hạn, cho nên số người bị bệnh gan hoặc ung thư gan gia tăng.

Sau đây là tóm lược một số điểm căn bản về Viêm Gan B, dựa theo tài liệu của CDC. Thể theo lời yêu cầu của một thính giả ở Việt Nam qua chương Trình Hỏi Đáp Sức Khỏe Trực Tiếp mỗi tối thứ Ba trên đài Phát Thanh Tiếng Nói Hoa Kỳ VOA và một số độc giả ở thành phố Dallas-Fort Worth, Texas.

1. Viêm gan B là bệnh gì

Đây là bệnh của gan gây ra do loại Virus Hepatitis B. Sau khi xâm nhập cơ thể, các virus này sẽ ị viêm và tổn thương cho tế bào gan, đưa tới rối loạn các chức năng của gan như tiêu hóa thực phẩm, lọc máu và chống nhiễm trùng.

Viêm gan B rất phổ biến tại Hoa Kỳ. Hiện nay có khoảng 1.2 triệu người bị Viêm Gan B mãn tính mà không biết mình có bệnh. Hàng năm có khoảng 40.000 trường hợp bệnh mới được khám phá.

Có 2 giai đoạn bệnh:

a-Cấp tính, kéo dài khoảng 6 tháng. Trong giai đoạn này, một số bệnh nhân có thể chống trả với virus và tiêu diệt chúng. Các dấu hiệu bệnh có thể từ rất nhẹ tới trầm trọng cần được điều trị tại bệnh viện.
b- Mãn tính khi virus tiếp tục hiện diện trong cơ thể, đánh phá tế bào gan và gây ra triệu chứng trầm trọng ảnh hưởng tới sức khỏe.

2. Bệnh lây lan bằng cách nào?

Virus viêm gan B có nhiều ở máu, tinh dịch và các chất lỏng trong cơ thể người bệnh. Khi các chất chứa virus này xâm nhập người lành, chúng sẽ gây bệnh. Đường lây bệnh thông thường nhất là qua sự giao hợp giữa người lành với người bệnh, dùng chung kim tiêm chích hoặc truyền từ mẹ sang hài nhi khi sanh đẻ. Giao hợp là cách lây lan bệnh thường thấy nhất ở Hoa Kỳ.

Bệnh không truyền qua sữa mẹ, dùng chung vật dụng trong nhà, ôm hôn, cầm tay, ho, hắt hơi hoặc qua thực phẩm, nước uống.

3. Xin cho biết các dấu hiệu bệnh

Cần phân biệt 2 trường hợp:
a-Cấp tính là khi bệnh khởi phát nhanh, các triệu chứng mạnh và kéo dài một thời gian ngắn.

Với Viêm gan B, thời gian cấp tính dài khoảng 6 tháng. Ba tháng sau khi bị nhiễm thì dấu hiệu xuất hiện với nóng sốt, mệt mỏi, đau bụng, kém ăn, nôn ói, phẩn có mầu nhạt, nước tiểu màu đậm, vàng da. Thường thường sau thời gian này, bệnh nhân bình phục.

b-Mãn tính mô tả sự kéo dài lâu của một bệnh, bệnh tình khởi phát chậm và thay đổi từ từ.

Trong Viêm Gan B, sau 6 tháng, xét nghiệm máu vẫn còn thấy có virus gây bệnh. Nhiều người mang bện mà không thấy có dấu hiệu và không biết là mình bị bệnh. Có khi cả vài ba chục năm sau, dấu hiệu bệnh mới xuất hiện và gan âm thầm bị tổn thương vì virus vẫn còn trong cơ thể. Khi mà dấu hiệu xuất hiện thì bệnh đã ở giai đoạn trầm trọng. Đó là trường hợp của một số đồng hương mình. Sau những năm chiến tranh, đời sống khó khăn, sống trong môi trường kém thuận lợi kèm theo dịch viêm gan, dễ bị bệnh. Nhiều người sang Hoa Kỳ, được xét nghiệm mới biết mình có bệnh. Và bắt đầu vội vàng lo sợ, tìm thầy chữa chạy.

4. Viêm Gan B có nguy hiểm không

Viêm gan B khá nguy hiểm, Trung bình, từ 15-25% bệnh nhân Viêm Gan B bị các rối loạn ở gan như tổn thương gan, suy yếu chức năng gan, xơ cứng gan và ung thư gan. Riêng tại Hoa Kỳ, hàng năm có 3000 tử vong vì viêm gan B và trên thế giới có khoảng 600.000 tử vong.

Điểm đáng lưu ý là nếu 90% người lớn tuổi có thể loại bỏ virus, hồi phục sau khi bị Viêm Gan B thì 90% bệnh nhân nhỏ tuổi trở thành mãn tính và chỉ có 10% hồi phục (Hepatitis B Foundation)

Bình phục là sau khi xét nghiệm, không còn virus trong máu .và cơ thể đã tạo ra tính miễn dịch với bệnh, không bao giờ mắc bệnh nữa.

5. Làm sao biết bị Viêm Gan B

Để xác định Viêm gan B, cần làm một số xét nghiệm máu đặc biệt và siêu âm. Kết quả xét nghiệm giúp bác sĩ xác định coi nếu một người có bao giờ bị bệnh, đã bị bệnh và đã hồi phục hoặc đang bị bệnh. Bạn tình hoặc thân nhân người bị Viêm Gan B cũng cần làm các thử máu này để bảo đảm an toàn cho sức khỏe của họ.

Thử máu cũng tìm hiểu xem chức năng gan thay đổi. Nếu có, men gan sẽ lên cao.

6. Xin nói về cách điều trị

Bệnh nhân bị Viêm Gan B cần được bác sĩ có kinh nghiệm về bệnh này như bác sĩ chuyên bệnh Gan hoặc Tiêu Hóa chăm sóc, điều trị. Bác sĩ sẽ lựa các dược phẩm thích hợp cho mỗi bệnh nhân. Có thể là thuốc uống, chích hoặc cả hai. Vì thuốc có một số tác dụng ngoại ý, cho nên cần được thường xuyên theo dõi, thay đổi liều lượng. Các thuốc này có thể làm chậm tác hại do Virus, trì hoãn hoặc lật ngược ảnh hưởng của bệnh đối với gan. Đa số bệnh nhân Viêm Gan B có thể kéo dài cuộc sống gần như bình thường, và nhiều bệnh nhân cũng không cần điều trị.

Cũng nên ghi nhớ là không phải bất cứ bệnh nhân bị Vêm Gan B mãn tính nào cũng cần điều trị. Bác sĩ chuyên môn sẽ cùng bệnh nhân thảo luận phương pháp điều trị thích hợp cho từng người.

7. Có thể phòng ngừa Viêm Gan B được không?

Có chứ. Đó là chích ngừa Viêm Gan B và là phương thức hữu hiệu nhất để tránh bệnh. Vaccin được chích làm 3 lần trong vòng 6 tháng. Lần đâu bất cứ lúc nào; lần 2 sau 1 tháng, lần 3 sáu tháng sau lần đầu. Đôi khi có vaccine tăng cường, chích làm 2 lần, dành riêng cho người trưởng thành. Có thể chích ngừa tại phòng mạch bác sĩ hoặc tại các cơ sở y tế, Phí tổn từ 75-165 mỹ kim. Trẻ em dưới 18 tháng có thể miễn phí tại một số trung tâm y tế công cộng.

8. Những ai cần chích ngừa

-Mọi hài nhi từ lúc lọt lòng và tất cả cháu tới tuổi 18
-Nhân viên y tế, phòng cấp cứu
-Thanh thiếu niên, người lớn có đời sống tình dục mạnh
-Người nam làm tình với người nam
-Bạn tình hoặc thân nhân sống chung với người bệnh
-Những ai muốn nhận con nuôi từ Hoa Kỳ hoặc từ các quốc gia khác
-Du lịch tới các quốc gia thường xuyên có dịch bệnh như ở Á Châu, châu Phi, Nam Mỹ, Đông Âu, Trung Đông và Các Hải Đảo Thái Bình Dương
-Bệnh nhân thận đang lọc máu.

Những ai đã bị Viêm Gan B không cần chích vì đã đựoc miễn dịch với bệnh.

9. Có cần kiêng ăn uống khi bị Viêm Gan B?

Cũng không cần kiêng khem nhiều lắm.
Trước hết là nên ăn uống đầy đủ và cân bằng các loại thực phẩm chính như chất đạm, tinh bột. Riêng chất béo thì giảm chút đỉnh.
Tiêu thụ nhiều rau và trái cây, vừa dễ tiêu, nhiều chất dinh dưỡng mà lại không có cholesterol.
Không tiêu thụ tôm cua sống vì chúng có thể chứa vài loại vi khuẩn gây bệnh.
Tuyệt đối không uống rượu, hút thuốc lá.
Và nhớ hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất cứ loại dược phẩm nào, kể cả âu dược do bác sĩ biên toa hoặc mua tự do cũng như các loại dược thảo, bộ phận động vật "quý hiếm" hoang dã.
Một lá gan đang bị tổn thương sẽ tổn thương thêm khi người bệnh dùng các chất có hại cho gan.

Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Texas-Hoa Kỳ
www.bsnguyenyduc.com